ΑΠΟΚΡΙΕΣ......(NTR)

 

Απόκριες – Καρναβάλι Διονύσια – Λιμπεράλια-Λουπερκάλια

 

ΑΠΟΚΡΙΕΣ λέγονται οι τρεις βδομάδες πριν από τη Μεγάλη Σαρακοστή,
νηστεία του Πάσχα, Αποκριά ή Απόκρεω σημαίνει τέλος της κρεοφαγίας, (κρεατοφαγίας).
Το χρονικό αυτό διάστημα των «Απόκρεω» γιορτάζεται με μεγάλες διασκεδάσεις,
τραγούδια, χορούς, ξεφαντώματα, φαγοπότι, παρελάσεις και μεταμφιέσεις (μασκαράδες),
σ’ όλο σχεδόν τον κόσμο (καρναβάλι).
Στην Ελλάδα γιορτάζεται η Απόκρια με έθιμα που οι παραλλαγές από τόπο σε τόπο
είναι πολλές (μομόγερους, γρια-μπάμπο, βλάχικος, γάμος, γκαμήλα, γαϊτανάκι, άρματα και παρελάσεις).
Με ξεχωριστή όμως ζωηρότητα και ευθυμία γιορτάζονται στα επτάνησα.
Η πρώτη βδομάδα της Απόκρεω, λέγεται «Απόλυτη» ή «Αμολυτή».
Η δεύτερη η «Κρεατινή» είναι η κυρίαρχη της Αποκριάς,
με την πασίγνωστη Τσικνοπέμπτη που οι γυναίκες παλιά «έλιωναν τα’ αλείμματα»,
ξίγκια, και τσίκνιζε όλη η γειτονιά και τελειώνει με την Κυριακή των Απόκρεω.
Η Τρίτη, η τελευταία είναι η «Τυρινή»
και μετά την Κυριακή της Τυρινής, ακολουθεί η Καθαρά Δευτέρα
και μπαίνουμε στη νηστεία της Μεγάλης Σαρακοστής.
Από την Τσικνοπέμπτη μέχρι την Κυριακή της Τυρινής
κορυφώνονται οι διασκεδάσεις, οι χοροί, οι μεταμφιέσεις σε γνωστά και άγνωστα σπίτια.
Και στη Δύση το Καρναβάλι (CARNABAL ή CARNABALE, από το λατινικό CARNE – VALE – κρέας χαίρε –
σημαίνει ακριβώς το ίδιο δηλαδή τέλος της κρεοφαγίας.
Όμως τα έθιμα αυτά είναι πανάρχαια.
Και πώς να μην είναι αφού είναι γιορτές της άνοιξης.
Γιορτές για την Περσεφόνη που φεύγει
από τα ανήλιαγα παλάτια του Πλούτωνα του Βασιλιά του Άδη,
που πέρασε τους έξη χειμωνιάτικους μήνες και γυρίζει στη μάνα της Δήμητρα,
τη θεά της Γεωργίας, της βλάστησης.
Άνοιξη σημαίνει αναγέννηση, ανανέωση στα φυτά, τα ζώα,
την ανθρώπινη διάθεση.
Γιορτές λοιπόν ....της άνοιξης που εκφράζουν την ανθρώπινη ανάγκη για ξαναζωντάνεμα .....
δηλαδή για διασκέδαση, ψυχαγωγία.
Πανάρχαιες λοιπόν και που οι ρίζες τους
οι γνωστές μόνο φτάνουν στα Κρόνια, τα Διονύσια –
τα ρωμαϊκά LIBERALIA, LUPERCALIA, SATURNALIA ως τα Βυζαντινά Κούλουμα.
Ο χριστιανισμός πολέμησε τα έθιμα των γιορτών της άνοιξης,
ως ειδωλολατρικές εκδηλώσεις και αντίθετα με την χριστιανική ηθική.
Η ορθόδοξη εκκλησία παρέμεινε στην αντίθεσή της.
Η καθολική εκκλησία, συμβιβάστηκε.
Πρώτος ο Πάπας Ιούλιος ο τρίτος τον 16ο αιώνα επέτρεψε τις εκδηλώσεις.
Έβαλε όμως επί κεφαλής των εκδηλώσεων, καρδινάλιους,
ώστε τα πλήθη να μην εκτρέπονται.
Το πρώτο καρναβάλι έγινε στην Βενετία, την πόλη των Δόγηδων,
με φαντασμαγορικό στολισμό σε εκατοντάδες γόνδολες.

LIBERALIA: (λιμπεράλια)
Ανάλογη γιορτή των Διονυσίων που γιόρταζαν οι Ρωμαίοι στις 17 Μαϊου,
προς τιμήν του αρχαίου θεού των Ρωμαίων LIBERER έγινε Διόνυσος
και η LIBERIA, Αριέδνη ή Περσεφόνη.
Και εδώ όμοιες εκδηλώσεις.
Πομπή που ξεκίναγε από το Καπιτώλιο, πήγαινε στη Ρωμαϊκή αγορά,
θυσίες, φαγοπότι, χοροί, ξεφαντώματα.

LUPERCALIA (Λουπερκάλια)
Αρχαιότατη γιορτή που γινόταν στη Ρώμη – 15 Φεβρουαρίου.
Θεσπίστηκε προς τιμήν της λύκαινας
τροφού των ιδρυτών της Ρώμης, - Ρώμου και Ρωμύλου.
Αργότερα συνεχίστηκε προς τιμή του Φαύνου που προστάτευε τα ζώα και τους βοσκούς
από τους λύκους (LUPUS= λύκος) τον έλεγαν και Λουπέρκαλο.
Η λατρεία του Λουπέρκαλου εξασφάλιζε την γονιμότητα της γης,
και την προστασία των ζώων και βοσκών.
Η γιορτή είχε κέντρο τη σπηλιά στο πλευρό του Παλατίνου λόφου,
που πίστευαν ότι ήταν η σπηλιά της λύκαινας.
Και εδώ πάλι έχουμε θυσίες κυρίως όμως τράγων,
αγαπημένων ζώων του Λουπέρκαλου.
Και πάλι πομπές, χορούς, γέλια, ξεφαντώματα.
Με τα λίγα που αναφέραμε και οι ρίζες είναι φανερές,
αλλά και μια μεγάλη αλήθεια.

ΜΕΓΑΛΑ ΔΙΟΝΥΣΙΑ:

 

Γιορτάζονταν ένα μήνα αργότερα και διαρκούσαν 7 ημέρες.
Ήταν η λαμπρότερη, μετά τα Παναθήναια, Αττική γιορτή.
Οι γιορτές αυτές, όσον αφορά τις εκδηλώσεις και τη συμμετοχή του κόσμου,
ήταν σχεδόν όμοιες με αυτές των Ανθεστηρίων,
χαρακτηρίζονταν όμως από τη μεγαλοπρέπεια που φρόντιζαν οι Αθηναίοι να δώσουν,
για να εντυπωσιάσουν τους συμμάχους των.
Τα Μεγάλα Διονύσια δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι άρχισαν
μετά τους Μηδικούς – Περσικούς πολέμους-,
όταν δηλαδή η Αθηναϊκή δημοκρατία ήταν ηγέτιδα δύναμη.
Όμως οι γιορτές αυτές ήταν πράγματι μεγάλες μιας και γέννησαν το θέατρο.
Ανεκτίμητο αγαθό, για την ψυχική ανάταση,
την ανάγκη για ειρηνική συνύπαρξη των ανθρώπων
όπως απορρέει είτε από τις τραγωδίες (Σοφοκλής, Ευριπίδης, Αισχύλος),
είτε από τις καυστικές κωμωδίες (Αριστοφάνης).

Ας δούμε όμως επί τροχάδην, πως άρχιζαν:
Η πομπή ξεκίναγε από τον ναό του Ληναίου- Διονύσου,
όπου τα πλήθη έπαιρναν το ξόανου του Ελευθερίου Διονύσου.
Αργότερα έπαιρναν το χρυσελαφάντινο άγαλμα του Διονύσου (που έφτιαξε ο Αλκαμένης).
Μπροστά λοιπόν το άγαλμα του Θεού.
Πίσω εκατοντάδες βόδια και ταύροι για τις θυσία.
Ακολουθεί η κυρίως πομπή με επικεφαλής τον ανώτατο άρχοντα.
Αμέσως μετά οι κανηφόροι παρθένες, που κρατούσαν καλάθια (κάνιστρα)
με διάφορους καρπούς και φρούτα.
Πιο πίσω η κουστωδία του φαλλού, που τραγουδούσαν «φαλλικά άσματα».
Μετά οι Βάγχες, οι μαινάδες, με συνοδεία τυμπάνων,
αυλών και κροτάλων, σε έκσταση από τη συνεχή οργιαστικό χορό.
Η πομπή μέσω του Κεραμεικού φθάνει στην Ακαδημία,
άλλος ναός του Διονύσου και εκεί γίνεται θυσία και το φαγοπότι.
Το απόγευμα γυρίζουν πίσω με την ίδια διάταξη μόνο που τώρα
το άγαλμα πηγαίνει όχι στο ναό του, αλλά στο θέατρο του Διονύσου.
(Ν. πλευρά της Ακρόπολης) για να ευχαριστηθεί από τα ακροάματα
και τα θεάματα που πρόσφεραν οι παραστάσεις των τραγωδιών και κωμωδιών.
Και οι γιορτές έκλειναν με τα Πάνδια,
θυσίες προς τιμή του Δια, ή της Πάνδιας, κόρη του Δια και της Σελήνης

{ ***Τα έθιμα που φτιάχνονται από την ανθρώπινη ανάγκη,
στολίζονται με μύθους και μπαίνουν στη τελετουργία,
καμία δύναμη, θρησκευτική ή πολιτική δεν μπορεί να τα νεκρώσει. !!!***}